1. Grup Sıfatlar

Bu grup sıfatlar tıpkı isimlerde olduğu gibi -a, -us, -um ve -er bitimli sıfatlar girer. Çekimleri aşağıda yazacağım şekilde olacaktır. Öncelikle Latince'de sıfatlar belirttiği isme hal, cins ve sayı olarak uymak zorundadır. Mesela -Vir bonus- iyi adam, ikiside mas. tekil ve nom.'tur. Latince'de belagatlı dil kullanımı yaygın olduğu için sıfatın belirttiği isimle arasına kelimeler girebilir bunları bulmamızda bu hallere bakmak bize yardım edecektir.

             Ayrıca sıfatlar bazen tek kullanıldıklarında ise isim yerine geçerler.
Magister semper laudat bonos. Öğretmen her zaman iyileri över. Burada sıfat olan bonus iyi insanlar anlamında kullanılmıştır ancak  vir eklenmemiştir.

Tek.       masc.                       fem.              neutr.
nom.       bonus                        bona                bonum
gen.        boni                          bonae              boni
dat.        bono                          bonae              bono
acc.        bonum                       bonam              bonum
abl.        Bono                          bona               bono
çoğ.
nom.      boni                          bonae               bona
gen.       bonorum                   bonarum           bonorum
dat.        bonis                        bonis                 bonis
acc.        bonos                       bonas               bona
abl.        bonis                        bonis                 bonis


 Gördüğümüz gibi sıfatlar isim çekimlerine benzerdir. Bu durumda bir kaç isimle sıfatı beraber kullanıp anlamlarını aşağıda verelim.

Puella puerum firmum amat.
Puella: nom.: kız
Puerum: acc.:çocuk 
birde firmus-a-um adlı güçlü anlamına gelen sıfat kullanılmış . Bu sıfat acc. masc. ve tek. böyle olduğu için çocukla bir gider. 
Kız güçlü çocuğu sever. Anlamı çıkar bu cümleden güçlü olan çocuk kız tarafından seviliyor.
Oculus est parvus.
Oculus:nom.: göz
Parvus: nom.: küçük
Göz küçüktür.

Esse-Posse- Basit cümleler.

Sum, Esse
 Türkçede tam anlamıyla dır dir ekine denk geliyor. Sözlük anlamı ise olmaktır. Çekimi aşağıdaki gibidir
praesens indicativus
tekil
1    sum
2    es
3    est
Çoğul
1    sumus
2    estis 
3    sunt


Possum, posse
Türkçede muktedir olmak anlamına gelir fiilin ardından gelir. Örnek verecek olursak söyleyebilirim buna örnektir.
praesens indicativus
tekil
1   possum
2   potes
3   potest
çoğul
1   possumus
2   potestis
3   possunt


Örnekler


   Burada Türkçede basit kelimeler kullanalım.

Roma İtalya'dadır.       Roma est in italia.   İki isimde nom. halindedir. 3 tekil şahıs bunları bileştirmiştir.
Çocuğu seviyorum.   Puerum amo. Türkçedeki gibi ben gizli öznedir. Fiil 1 tekil şahıs çocuk ise nesne konumundadır yani acc.'tur.
.    Arkadaşı uyarıyorsun.  Amicum mones. Arkadaş acc. fiil ise 2 tekildir. 
     Hediyeye sahibim.       Donum habeo. 
     Çocuğu övüyor.          Puerum laudat.
     Çiftçi hediyeleri sever. Agricola dona amat.
     

Ders2- 2. Çekim isimler-Şimdiki Zaman Praesens 1. ve 2. fiil çekimi-Esse ve Posse çekimi

           2. İsim Çekimi.

    Bu grupta bulunan isimler -us,-er bitimli eril, -um bitimli cinsiz ve -us bitimli nadir dişil isimleri barındırır. En kolay çekimlerden biridir. İlerde göreceğimiz -us bitimli 4. çekim isimlerle karıştırılabilir. Eğer karıştırmak istemiyorsanız sözlük yazımıyla ezberlerseniz gen. çekimi hangi gruptan olduğunu ele verir. Şimdi tekrar konumuza dönelim aşağıda en çok kullanılan kelimelerle çekimleri vereceğim.

                    Amicus-i m.: arkadaş                       donum-i n.: hediye,armağan           Puer-pueri m.: çocuk

                  Tekil                Çoğul                  Tekil                Çoğul              Tekil                Çoğul       

nom.     amicus               amici                     donum             dona                  puer                pueri

gen.       amici                  amicorum            doni                 donorum           pueri               puerorum

dat.       amico                 amicis                   dono                donis                  puero              pueris

acc.       amicum             amicos                  donum            dona                   puerum          pueros 

abl.       amico                 amicis                   dono                donis                  puero              pueris

     *******Voc. çekimleri az geçiyor diye vermeyeceğim, bundan sonra onu vereceğim ek bir dosyada bütün çekimlerle beraber kolayca iki sayfada bulabileceksiniz.

       Praesens Şimdiki Zaman Çekimi (Aktif) (İndicativus) 1. ve 2. Fiil çekimi

       Latince sözlüklerde kelimeleri ararken, fiillerde şimdiki zaman birinci tekil şahıs çekimiyle, isimlerde ise tekil nom. çekimiyle  arayacaksınız. Aksi takdirde istediğiniz kelimeleri sözlüklerde bulmanız imkansızlaşacaktır.:D O yüzden çekimlere biraz daha önem verin.:D 

       Latincede 5 çekimli fiiller vardır ilk başta bunlardan sadece ilk ikisini göstereceğim sonradan diğer üçünü yeni geldikçe göstermeye çalışacağım. 

        En çok kullanılan ve sizinde duymuş olduğunuz amo,are 1. çekimde bulunur bu are olarak gösterilen şeyle fiillerin mastar halidir bizdeki koş- koşmak olduğu gibi. Diğer 2. çekim fiilde ise moneo-ere'yi kullanacağız çeşitli anlamları vardır onu aşağıda paylaşacağım.

         amo-amare-amavi-amatum(1): sevmek 

        moneo- monere-monui-monitum(2): hatırlatmak, tavsiye etmek,uyarmak, önceden haber vermek

        laudo,are,avi,atum(1): övmek

        teneo,ere,tenui(2): tutmak

        habito-are,avi,atum(1): ikamet etmek, yaşamak,kalmak, sakin olmak

        habeo,ere,habui,habitum(2): sahip olmak,saklamak.

******se habeo: kendimi buldum demektir:D güzel bir söz insanın kendisini bulması en zor şeydir.:D

                   Amo-are                moneo-ere                   laudo-are            teneo-ere

Tekil

1.                 amo                        moneo                          laudo                    teneo

2.                amas                       mones                           laudas                  tenes

3.                amat                       monet                           laudat                  tenet 

Çoğul

1.                amamus                 monemus                    laudamus            tenemus

2.              amatis                      monetis                       laudatis                tenetis

3.              amant                       monent                       laudant                tenent

    Evet arkadaşlar çevirecek olursak:

    amo:seviyorum,

    amas:seviyorsun

    amat:seviyor

    amamus: seviyoruz

    amatis:seviyorsunuz

    amant: seviyorlar 

   

   Evet arkadaşlar diğer çekimlerde buna benzer çevrilecek. Mesela laudant: övüyorlar.

   tenetis: tutuyorsunuz

   habemus: sahibiz

   habitas: yaşıyorsun vb.

İlk ders-Latince alfabe-Latince İsim çekimi 1- Edatlar-

                      Latince'de 24 harf bulunmaktadır. 

             A,B,C,D,E,F,G,H,I,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U,V,X,Y,Z

             Latince bölümünü kazanıp okula gelen ve ilk derslerine giren öğrencilerin karşılaştıkları ilk şey, içi öğrencilerle dolu koca bir amfi'dir. Bu durumda anlatılan kimse bu bölümü bitiremiyor korkutmacaları ise bu işin tuzu biberidir. Ama bu işi severek ya da sorumluluklarını bilen insanların mezun olabileceği bir bölümdür. İngilizce kadar basit değildir. Bu noktayı unutmayın lütfen, ingilizcenin bu kadar genel bir dil olmasını kolaylaştıran nedenlerden biridir bu. İngilizcede başarılı olan insanlar latincede zorluk çekmeyecektir. Madem böyle başladık ilk olarak amfi'nin latinceden geldiğini söyleyelim. ""Amphitheatrum, amphitheatri""  Neutrum bir kelimedir. tiyatronun büyüğü anlamına gelir.  

                Sözü fazla uzatmadan İsim çekilerine geçelim. İsimler eril, dişil ve cinsiyetsiz(nötr) diye üç cinsi vardır. Sayılarına göre ise türkçede olduğu gibi tekil ve çoğul diye ikiye ayrılır. Hallerine göre ise altıya ayrılır. Öğrencilerin yani bizlerin en zorlandıkları kısımda bu hallere göre çekimleridir. Bunları daha kolay öğrenmemiz için çeşitli yöntemler deneyeceğiz. Bu haller :
               Nominativus(Yalın hal)
               Genetivus(İyelik hali)
               Davitus( E hali)
               Accusativus(İ hali)
               Ablativus(çeşitli anlamları vardır özellikle bir yazımda bu konuyu geniş bir şekilde inceleyeceğim.)
               Vocativus(Seslenme hali)
             

          İSİM ÇEKİMLERİ
   a)  1. İsim çekimi(a gövdeli)
     
        Bu grupta a bitimli dişil isimler ve eril isimler bulunmaktadır.

                  patria-ae(f)  anavatan-memleket        agricola-ae(m)  Çiftçi                                                                   
                Tekil                       Çoğul                  Tekil               Çoğul
nom.   patri-a(voc'da aynıdır) Patri-ae                 agricol-a           agricol-ae
gen.    patri-ae                        patri-arum            agricol-ae         agricol-arum
dat.     patri-ae                        patri-is                 agricol-ae         agricol-is
acc.     patri-am                       patri-as                agricol-am        agricol-as
abl.     patri-a                          patri-is                 agricol-a           agricol-is


            Göründüğü gibi çekimler bir birine yakın bundan dolayı önemli olan cümle içinde bir birinden ayırabilmek olacaktır.  Kelimeleri ezberlerken sözlük yazılışlarıyla ezberlememiz çekim konusunda da bize yardımcı olacaktır. Göründüğü gibi sözlükte direk bize gen. halini veriyor. Bunu uzun süreli istiyorsak yapalım tabi=) iki yıl sonra başka bir bölüme geçmek istiyorsanız zorlamaya gerek yok=).

 

Şimdi elimizde metalci bir çiftçimiz var  bu çiftçiyle tarlası arasında bir kaç yol belirleyeceğiz.

Öncelikle bu çiftçi evinden başlayıp tarlasının içine girecekse İN+ACC.

Bu sevimli çiftçi evinden yola çıkıp tarlasına doğru yürürse AD+ACC

Çiftçi eğer tarlanın içinde ise İN+ABL

Çiftçi evinden başlayıp tarla boyunca yürüyüp tarladan çıkarsa, boyunca anlamını veren PER+ACC

Çiftçimiz bütün gün tarlada durmaktan sıkılıp tarlanın içinden dışarı çıkarsa E(EX)+ABL

Tarlanın içinde değil ama dışındaysa ve eve doğru yürüyorsa AD+ACC 

Bu edatları alır.

in patriam = memleketine gidiyordur.

in patria= memleketindedir.

ad patriam= ya memleketine doğru yürüyordu ya da memleketinden başka bir yere yürüyordur.

per patriam= memleketi boyunca gidiyordur 

e patria= memleketinden başlayıp memleketinin dışında bir yere gidiyordur.

Bu çekimle ilgili bir kaç isim yazıyorum ezberlemeniz size faydalı olacaktır gelecek bölümlerde bu kelimeleri kullanarak cümleler yapmaya başlayacağız.

Poeta,ae m.: şair, ozan

Nauta,ae m.: gemici, denizci bildiğiniz üzere kemal sunal süt oğlan:D

Rosa,ae f.: gül 

Casa,ae f.: ev

Selamlar

   Öncelikli olarak buraya kadar geldiğiniz ve bu yazımı okuduğunuz için teşekkürler. Sizi buraya getiren şey bu dile ilgi duymanız veya bu dil alanında eğitim görüyor olmanızdır. Burada paylaşılacak olan şeyler günlük gramer konuları örnekler ve latince-türkçe örneklemeler olacaktır. Yer yer kitap tanıtımları yer yer ufak hayata dair komik yazılarda bulunacaktır. Bunları görünce aman bu ne demeyin diye önceden uyarayım.:) Sizin yorumlarınız ve sorularınız daha sonraki konuların ilerleyişi üzerinde etki edebilir bunlar tamamen esnek ve daha çok eğlenirken öğrenmeye dayalı bir sistem gitmek istememdendir. 
   Tekrardan teşekkürler ve keyifli okumalar.